Wendbaarheid bereik je niet als een doel, als een input-output proces, waarop je direct, doelgericht kunt sturen. Het is iets wat gebeurd, als vanzelf in levende systemen. Mensen zijn hierin geen ding, geen productiemiddel want dan beschouwen we mensen als een probleem dat opgelost dient te worden. Het is nodig de mens te zien als voortdurend in wording, in formatie, als een potentieel dat kan ontluiken onder bepaalde omstandigheden.
Essentieel is hier is response•ability (responsibility), het ontwikkelen van de vaardigheid om een situatie te kunnen beantwoorden. Dit betekent niet overal op te reageren maar gepast actie te ondernemen op een situatie. Zoals een kleine steen in het water een kleine rimpeling veroorzaakt als hij in het water wordt gegooid. En een grote steen een grote rimpeling.
Het is een beeld van compleet juist reageren op een gegeven context. Dat juist reageren kan nooit door één leider omdat deze nooit de hele context kent. Dit vraagt leiderschap van ieder van ons. Hierdoor wordt onvoorspelbaarheid onderdeel van ons levende systeem. Als iedereen toegang heeft tot informatie om een situatie juist te beantwoorden kan zo’n levend systeem functioneren en zelfs floreren.
Dat we hier de moed voor ontwikkelen om op te vertrouwen is noodzakelijk. Vertrouwen is het belangrijke ingrediënt hiervoor. Terwijl we van onze managers vragen om beheersing, controle en sturing op resultaten, is precies iets anders nodig: loslaten, vertrouwen en bemoediging.
Vandaar dat Peter Drucker zei “We spend a lot of time teaching our leaders what to do. We don’t spend enough time teaching them what to stop.” Fundamenteel starten we nog vanuit wat we weten. Echter is nu een andere benadering nodig: ‘niet-weten’. De uitnodiging is dan ook dit samen aan te gaan: verlangen naar de onbekende en oneindige zee. Het vertrouwen op elkaar dat we het aankunnen. De moed om te durven welke omstandigheden zich ook aandienen.
We kunnen het aan, we blijven staan in de stormen waar we elkaar ondersteunen, aanmoedigen en bekrachtigen. Als de zee kalm of woelig is, een geest als water te hebben, passend te beantwoorden. Meestromen met wat zich ook maar aandient. > Wie het weet mag het zeggen? >> Wie de moed heeft mag het zeggen!
Dat is meer vrijheid maar ook meer verantwoordelijkheid. Een vrijheid die we ruimte kunnen geven maar niet gegeven kan worden. Deze moet gepakt worden. Wie pakt het op? Zij? Wij? Pak jij het op?
Waar kan je wel op sturen? Principes!
- Vrijheid
- Verantwoordelijkheid
- Vertrouwen
Resultaat: Verrassing (onvoorspelbaar).
Voorwaarden: context van bemoediging, bekrachtiging en bezieling.
Inspiratie voor deze tekst:
- Wouter Noort: Rethinking Self-organinazation: https://michelleholliday.com/rethinking-self-organization/
- Gert Biesta: School als vrijplaats: https://verus.nl/download-publicatie-de-school-als-vrijplaats
- Jan Bommerez: Door de Bomen het Bos Zien. https://www.renatevanderveen.nl/boek-jan-bommerez-door-de-bomen-het-bos-zien/
